ز |
||
زارون |
[za:ruN] |
|
|
[پ ۲: ۳۴۱] |
|
زاران، در حال زاری [م.ت]. |
||
زَبون |
[zEbuN] |
|
|
[پ ۴: ۱۱۴] |
|
زبان، لهجه، گویش [م.ت]. |
||
|
||
زَرْدَمْبو |
[zærdmbu] |
|
|
[پ ۱: ۴۲۱] |
|
چهرۀ زرد و متورّم [یزدی: ۱۵۳/ پ ۱: ۴۵۵]/ کسی که بر اثر بیماری کبدی و یا کم خونی و یا انگل و … چهرۀ متورّم و رنگی زرد خاکی داشته باشد [گویش: ۱۰۸]/ کسی که روی زرد از بیماری دارد، با رنگ زرد بد رنگ چون رنگ و روی بیماران، زرد چهره، زرد رنگ [دهخدا ۸: ۱۱۲۹۶]. |
||
|
||
زِرْ زِرْ |
[zer-zer] |
|
|
[پ ۳: ۲۰۹] |
|
سخن گفتن زیر لب (کنایه ای تحقیر آمیز)، آواز گریه نامطبوع در طفل و جز آن، آواز گریۀ اطفال ناشکیبا [دهخدا ۸: ۱۱۲۹۹]/ سخن یاوه گفتن، بیهوده سخن گفتن [ح.م]. |
||
|
||
زَرُک |
[zErok] |
|
|
[پ ۱: ۴۲۲] |
|
مصغر اسم زری، زهرا [گویش: ۱۰۸]. |
||
|
||
زُرْنا |
[zo:rna] |
|
|
[پ ۲: ۲۳۵] |
|
اشتر گلو، راه انحرافی که در قنات می کنند [یزدی: ۱۵۳]/ جایی که آب در سوراخی فرو می رود و در جایی دیگر بیرون می آید، مجرایی به صورت U است، اشتر گلو [گویش: ۱۰۸]. |
||
|
||
زِشْ |
[ze:S] |
|
|
[پ ۴: ۱۲۵] |
|
زشت، کریه، قبیح [م.ت]. |
||
|
||
زِشْتی بارْ اُرْدَن |
[zeSti-bar-ordæN] |
|
|
[پ ۱: ۴۳۲] |
|
کار ناجور و ناسنجیده کردن، کار زشت کردن که باعث آبرو ریزی شود [ح.م]. |
||
|
||
زِمِسّون |
[zemessuN] |
|
|
[پ ۴: نسخة مجازی] |
|
زمستان [م.ت]. |
||
|
||
زَمون |
[zæmuN] |
|
|
[پ ۳: ۲۲۲] |
|
زمان، وقت، موعد [م.ت]. |
||
|
||
زَمونَه |
||
|
[پ ۳: ۲۱۹] |
|
زمانه [م.ت]. |
||
|
||
زَنْجیل |
||
|
[پ ۱: ۴۱۰] |
|
زنجیر [یزدی: ۱۵۴/ پ ۱: ۴۵۵/ گویش: ۱۰۹]/ در اینجا منظور زنجیرهای مخصوص دعوا است که بسیار نازک و تیز است و به «زنجیل اردکونی» (زنجیر اردکانی) معروف است [م.ت]. |
||
|
||
زَنْ کِردَن |
||
|
[پ ۴: نسخة مجازی] |
|
زن گرفتن، ازدواج کردن، همسر اختیار کردن [م.ت]. |
||
|
||
زودی باش |
[zudi-baS] |
|
|
[پ ۳: ۲۱۶] |
|
زود باش، سریعتر عمل کن، سریعتر باشد [م.ت]. |
||
|
||
زورِ سَرْما |
[zur-e-særma] |
|
|
[پ ۳: ۲۲۴] |
|
فشار سرما، قدرت سرما، سختی سرما [م.ت]. |
||
زیپو |
[zipo] |
|
|
[پ ۱: ۴۴۲] |
|
آبزیپو: آبگوشت یا آش سخت کم گوشت و کم چربی و بی مزه، آبگوشت یا چای یا شربتی کم مایه [دهخدا ۸: ۱۱۵۱۲]/ بی رمق و رقیق و بی رنگ و رو، در مورد آبگوشت بی مزّه یا چای کمرنگ و پر آب گویند (ر.ک به آب زیپو) [م.ت]. |
||
|
||
زیجیمَه |
[zidZimE] |
|
|
[پ ۱: ۴۳۰] |
|
(= زیجومه) زیر جامه [گویش: ۱۰۹/ پ ۱: ۴۵۵]/ زیجومه: زیر جامه و به طور اخص زیر شلواری [یزدی: ۱۵۶]. |
||
|
||
زیرِ دِل تِنْگْ بودَن |
[zir-e-del-teŋg-budæN] |
|
|
[پ ۲: ۲۳۶] |
|
سخت بودن دفع مدفوع به دلیل یبوست [م.ت]. |
||
|
||
زیر و رویی |
[zir-o-ruji] |
|
|
[پ ۱: ؟] |
|
اسهال و استفراغ داشتن، بیشتر در مورد کودکان گفته می شود (زیر و رویی شده) [یزدی: ۱۵۶]/ بیماری اسهال و استفراغ [گویش: ۱۱۰]/ اسهالی شدن [پ ۱: ۴۵۵]. |
||
|
||
زِیْنَلْ |
[zejnæl] |
|
|
[پ ۲: ۲۳۹] |
|
(زینال) مخفف نام زین العابدین، به تنهایی نیز نام گذاشته می شود [م.ت]. |
||