Menu

حرف ش

حرف-ش

 

 

 

ش

 

شاتَس

[Satæs]

 

[پ ۱: ۴۱۱]

سیلی بسیار محکم با ضربۀ کف دست [گویش: ۱۱۸/ یزدی: ۱۷۲].

 

شاخ و دُمْ نَدارَه

[Sax-o-dom-nEdarE]

 

[پ ۳: ۲۲۲]

کنایه از اینکه تمایز آن با دیگران بارز و متمایز نیست [م.ت].

 

شازّه

[SazzE:]

 

[پ ۲: ۲۳۶]

شاهزاده، شازده، کنایه از بزرگی [م.ت].

 

شاشِ خالی

[SaS--e-xali]

 

[پ ۳: ۲۰۹]

ادرار [م.ت].

 

شاشْ کَف کِردَه

[SaS-kæf-kerdE]

 

[پ ۱: ؟]

به حدّ بلوغ رسیده [یزدی: ۱۷۳]/ کنایه از پسری که تازه بالغ شده است [گویش: ۱۱۹].

شاشِ موش

[SaS-e-muS]

 

[پ ۱: ۴۲۰]

برای نشان دادن کمی مقدار آب جاری از قنات و یا چشمه و یا هر کجای دیگر، آن را به شاش موش تشبیه می کنند [گویش: ۱۱۹].

 

شافْ

[Sa:f]

 

[پ ۲: ۲۳۶]

مخفّف شیاف، شافه، چیزی را که به طریق میل کوچک سازند و داروها بدان مالند و جهت معالجه در دبر کنند، دوایی که به مقعد برگیرند [دهخدا ۸: ۱۲۳۶۴].

 

شافِ نِشادُر

[Sa:f-e-neSador]

 

[پ ۲: ۲۴۶]

نوعی گَردۀ معدنی است که برای سریع تر رفتن چهارپایان مانند شیاف به مقعد آنها مالیده می شود، هنگامی که کسی با عجله این ور و اون ور می رود، می گویند شاف نشادر برداشته [گویش: ۱۱۹] (ر.ک به نشادر).

 

شَبات

[Sæbat]

 

[پ ۱: ۴۴۵]

شباهت [گویش: ۱۲۰].

 

شَباتْ (شَواتْ) دادَن

[Sæbat)Sævat)-dadæN]

 

[پ ۱: ؟]

شباهت داشتن، شبیه بودن. [م.ت].

 

شَخْ

[Sæx]

 

[پ ۱: ۴۳۳]

محکم و سفت [یزدی: ۱۷۴/ پ ۱: ۴۵۶]/ برخاسته، ایستاده، سه تیغ، دماغه و بینی کوه، زمین محکم، دامن کوه، هر چیز محکم، راست قامت، شق [دهخدا ۹: ۱۲۵۰۳]/ استوار [م.ت].

 

شَخْ شُلْ

[Sæx-Sol]

 

[پ ۱: ۴۱۲]

به افرادی گفته می شود که هنگام راه رفتن تلو تلو می خورند و تعادل ندارند [پ ۱: ۴۵۶/ یزدی: ۱۷۵].

 

شَخ و سِفْ

[Sæx-o-sef]

 

[پ ۱: ۴۳۳]

شخ: کوه، دماغه کوه، زمین محکم [دهخدا ۹: ۱۲۵۰۳]/ محکم، با اقتدار، با ثبات [م.ت].

 

شَرْبافْ

[Sæ:r-baf]

 

[پ ۲: ۲۳۶]

بافندۀ پارچه با دستگاه سنّتی دستی [گویش: ۱۲۰]/ شَعر باف، موی باف، بافندگی محلّی یزد [م.ت].

 

شَرَپَّسّی

[SEræppæssi]

 

[پ ۱: ۴۱۳]

عمل و صدای سیلی جانانه [یزدی: ۱۷۴/ پ ۱: ۴۵۶]/ صدای ضربه شدید سیلی [گویش: ۱۲۰].

شَرْشَرْ

[Sær-Sær]

 

[پ ۳: ۲۰۹]

صدای بارش باران، صدای ریختن آب [م.ت].

 

شُرْشُرْ

[Sor-Sor]

 

[پ ۳: ۲۰۹]

آواز ریختن آب از بلندی، حکایت صوت ریختن آب و بول و مانند آن به صدای ریزش باران شدید و سیل آسا [دهخدا ۹: ۱۲۵۳۴]/ صدای بارش باران، صدای ریختن آب [م.ت].

 

شِرّ و وِرْ

[Serr-o-ver]

 

[پ ۳: ۲۱۳]

سخن بیهوده و بی معنی، حرف مفت و دری وری و چرند و پرند، در فرانسوی (Charivar) به همین معنا به کار می رود [دهخدا ۹: ۱۲۵۶۴]/ سخن های بیهوده، حرف های بی ارزش [م.ت].

 

شَصْ

[Sæ:s]

 

[پ ۳: ۲۲۰]

شصت، عدد شصت [م.ت].

شَغَسْ

[SEFæs]

 

[پ ۱: ۴۱۱]

شغز: استخوان ناحیۀ لگن خاصره [یزدی: ۱۷۶]/ کَفَل، ناحیه ای از ران که مفصل لگن خاصره و سر استخوان ران در آنجا واقع شده [گویش: ۱۲۱]/ نشیمنگاه [پ ۱: ۴۵۶].

 

شَکْلْ

[Sækl]

 

[پ ۳: ۲۲۳]

شکل، ظاهر، گونه، نوع [م.ت].

 

شِکَمْ شُلی

[Sekæm-Soli]

 

[پ ۳: ۲۱۹]

پرخوری کردن، بی احتیاطی کردن در خوراک [م.ت].

 

شُلْ

[Sol]

 

[پ ۱: ۴۱۰]

ناتوان، کم طاقت، رقیق [م.ت].

 

شُل اُفتَه

[Sol-oftE]

 

[پ ۱: ۴۱۰]

رها شود، شل بیفتد، وا رود [م.ت].

 

شُل اُفتیدَن

[Sol-oftidæN]

 

[پ ۱: ۴۱۰]

رها شدن، شل افتادن، وا رفتن [گویش: ۱۲۱].

شَلَلِنْگْ

[SE:leleŋ]

[SE:leleŋg]

 

[پ ۳: ۲۳۶]

بی رمق (شل + لنگ)، فرد ضعیف و لنگان، تضعیف کننده [م.ت].

 

شَلَمْ شورْوا

[SElæm-Surva]

 

[پ ۴: ۱۲۷]

بی انضباط، ریخته و واریخته [یزدی: ۱۷۷]/ ریخت بد و آشفته بدون نظم و ترتیب (شَلَم شوربا)/ شلغم شوربا (آش شلغم)، کار یا نوشتۀ سخت در هم ریخته و بی ترتیب و نظم، چیز در هم ریخته و بی معنی و بی ربط [دهخدا ۹: ۱۲۷۳۴]/ شلخته [م.ت].

 

شِلِنْگْ

[Seleŋg]

[Seleŋ]

 

[پ ۳: ۲۲۵]

شیلنگ [م.ت].

 

شِلُوْزار

[Selowzar]

 

[پ ۱: ۴۲۴]

بی بند و بار [پ ۱: ۴۵۶]، شلخته/ آدم ژولیده لباس، بی بند و بار، پریشان، آشفته، شلخته، شخصی که رعایت نظم و ترتیب را نمی کند [گویش: ۱۲۱].

 

شُل و گِلْ

[Sol-o-gel]

 

[پ ۴: نسخه مجازی]

آب گِل، زمین گِلی و سست [م.ت].

 

شُل و مُل

[Sol-o-mol]

 

[پ ۴: ۱۱۴]

کم‌طاقت، ناتوان، ضعیف [م.ت].

 

شَمْلَقْ

[Sæmlæq]

 

[پ ۱: ۴۱۰]

(= شمع لق) [یزدی: ۲۷۷]/ نا استوار، کج و کوله [پ ۱: ۴۵۶]، بی عرضه، دراز، بی قواره، دیلاق، کج و کوله، نا استوار [گویش: ۱۲۲].

شِناسْنومَه

[SenasnumE]

 

[پ ۴: نسخه مجازی]

شناسنامه [م.ت].

 

شِنُفْتَن

[SenoftæN]

 

[پ ۱: ۴۲۴]

شنیدن [گویش: ۱۲۲].

شِنُوْ

[Senow]

 

[پ ۱: ۴۱۵]

شنا [م.ت].

شِنْگْ

[Seŋ]

[Seŋg]

 

[پ ۲: ۲۳۶]

شَنْگْ: میخک پای خروس، شَنگ: شاهد شوخ و ظریف و شیرین با حرکات خوب و نیک و زیبا، شوخ و بی حیا، شاهدی با حرکات مطبوع، ملوس و ظریف [دهخدا ۹: ۱۲۸۰۴]/ مزاحم، شیطان [م.ت].

 

شوخ

[Su:x]

 

[پ ۲: ۲۳۶]

بازیگوش و شیطان، فتنه انگیز، شادمان و خوشحال و خرسند، دارای عشوه، بی قرار، زیبا و جمیل و خوشکل و دلاویز، دلربا [دهخدا ۹: ۱۲۸۲۰]/ شاد، شوخ و مسخره [م.ت].

 

شوخ و شِنْگْ

[Su:x-o-Seŋg]

 

[پ ۲: ۲۳۶]

دلخوش، خوشحال [م.ت].

 

شوَرْ

[Suwær]

 

[پ ۱: ۴۱۲]

شوهر [م.ت].

 

شومْ

[Sum]

 

[پ ۴: ۱۲۲]

شام، غذای شب [یزدی: ۱۸۰/ پ ۱: ۴۵۶/ گویش: ۱۲۳]/ هنگام شب [گویش: ۱۲۳].

شوم و چاش

[Sum-o-tSaS]

 

[پ ۴: ۱۲۲]

(شام و چاشت) کنایه از غذای روزانه [م.ت].

 

شَوَنْدَه روز

[SEvændE-ruz]

 

[پ ۱: ۴۳۹]

شبانه روز [گویش: ۱۲۳].

 

شونَه

[Su:nE]

 

[پ ۲: ۲۳۹]

شانه، اصطلاحی در نخ ریسی و قالی بافی، شانه ای سنگین است که در بافندگی پارچه به گونۀ سنّتی یا قالی بافی برای نزدیک تر کردن پود یا گره های قالی به یکدیگر به کار می رود [گویش: ۱۲۳].

 

شونَه سَرُک

[Su:nE-sErok]

 

[پ ۳: ۱۲۳]

شانه سرک: هُدهُد [یزدی: ۱۷۴/ گویش: ۱۲۳]/ شانه به سر [م.ت].

 

شیوَه

[SivE]

 

[پ ۱: ۴۲۷]

زمین سرازیر، شیبه [گویش: ۱۲۵]/ شیب، سرازیر، آن را شیبه نیز گویند [م.ت].

شیوَه شُدَن

[SivESodæN]

 

[پ ۱: ۴۱۲]

شیوه: شیب، سرازیر، آن را شیبه نیز گویند [یزدی: ۱۸۱]/ زمین سرازیر [گویش: ۱۲۴]/ سرازیر شدن، افتادن [م.ت].

ارسال دیدگاه

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *